Zəngilan forumu çox mühüm siyasi hadisədir
Sentyabrın 29-da BMT-nin Məskunlaşma Proqramının və Azərbaycan Respublikasının Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin birgə əməkdaşlığı ilə keçirilən “Şəhərsalma Həftəsi 2023” tədbirləri çərçivəsində “Davamlı şəhərlər iqtisadi inkişafın hərəkətverici və bərabərsizliklərlə mübarizə aparan qüvvəsi kimi” mövzusunda 2-ci Azərbaycan Milli Şəhərsalma Forumunun açılış mərasiminin Zəngilanda keçirilməsi bir çox aspektdən mühüm əhəmiyyət kəsb edən hadisədir.
Bu tədbirin həm də mühüm siyasi əhəmiyyətini vardır. Azərbaycan ev sahibliyi etdiyi bu beynəlxalq Forumu artıq ikinci dəfədir ki, məhz işğaldan azad edilmiş şəhərlərimizdə keçirir. Ötən il 1-ci Şəhərsalma Forumu Ağdam şəhərində təşkil olunmuşdu. Bu il isə, estafeti artıq Zəngilan qəbul edib. Bununla Azərbaycan bütün dünya ictimaiyyətinə işğaldan azad edilmiş və əbədi qayıtdığımız torpaqlarda həyatın necə sürətlə dəyişdiyini, canlandığını, bu ərazilərdə gedən yenidənqurma işlərinin vüsətini bir daha əyani şəkildə nümayiş etdirir.
Forumun açılış mərasimində çıxış edən cənab Prezident İlham Əliyev tədbir iştirakçılarına təqdim etdiyi açıqlamalarında Vətən müharibəsinin başa çatmasından sonra keçən üç il ərzində görülmüş işlər və gələcək planlar barədə detallı məlumatlar təqdim etmişdir. Dünyanın 53 ölkəsindən, ümumilikdə 400 iştirakçının qatıldığı bu tədbir Azərbaycanın Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda gördüyü möhtəşəm işləri, erməni işğalı nəticəsində tamamilə dağıdılaraq viran qoyulmuş şəhər və kəndlərimizin sıfırdan necə yenidən qurulduğunu dünya ictimaiyyətinə bir daha nümayiş etdirmək üçün həqiqətən də böyük platformadır. Bu ərazilərdə qurub-yaratmaqla məşğul olan Azərbaycan bununla həm də öz niyyətini- sülh və əmin-amanlıq istəyini dünyaya nümayiş etdirir.
Qeyd ediməlidir ki, əgər səlahiyyətli beynəlxalq təşkilatlar, dünya ictimaiyyəti 30 il ərzində Azərbaycanın suverenliyinin, ərazi bütövlüyünün pozulmasına biganə qalmasaydılar, bu münaqişə daha əvvəl və ən əsası qan tökülmədən öz həllini tapa bilərdi. Dövlət başçımızın çıxışında yer alan ən mühüm məqamlardan biri işğal dövründə beynəlxalq təşkilatların, dünya liderliyi iddiasında olan ölkələrin Azərbaycana qarşı ədalətsiz mövqelərdən çıxış etmələri, xalqımızın başına gətirilən faciələrə biganə qalmaları ilə bağlı olmuşdur. Əgər belə olmasaydı, Qarabağ münaqişəsi sülh yolu ilə öz həllini çoxdan tapa bilərdi. Lakin bu baş vermədi. Daha doğrusu, Cənubi Qafqazda öz maraqları olan qüvvələr buna imkan vermədilər. BMT Təhlükəsizlik Şurasının 4 qətnaməsi illər boyu icra olunmadı. Ermənistan beynəlxalq hüququn normalarını və qaydalarını kobud şəkildə pozur, Zəngilanda, Laçında, Kəlbəcərdə, Şuşada Yaxın Şərqdən və digər ölkələrdən erməni diasporu tərəfindən dəvət edilmiş minlərlə qeyri-qanuni sakin məskunlaşdırır, Cenevrə Konvensiyasına əsasən, cinayət törədirdi. Ancaq beynəlxalq ictimaiyyət bu ölkəyə qarşı heç bir sanksiya tətbiq etmədi. Azərbaycan 28 il ərzində bərpa olunmasını gözlədiyi ədaləti özü, həm də cəmi 44 günə bərpa etdi.
Bu gün Qarabağda gedən quruculuq prosesinin bütün vətəndaşların, o cümlədən bölgənin erməni millətindən olan sakinlərinin də rifah içərisində yaşamaları üçün aparılır. Ermənistan müharibədən sonra keçən üç il ərzində də bölgədə sülhə nail olmaq üçün heç bir konstruktiv addım atmadı. 10 noyabr 2020-ci ildə imzalanmış Bəyanatın tələblərinə zidd olaraq ərazilərimizdən Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələri çıxarılmadı. Bir tərəfdən Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığını bəyan edən Ermənistan, eyni zamanda Xankəndidə oturan qondarma separatçı rejimin rəhbərliyini “müstəqillik” münasibətilə təbrik edirdi. Azərbaycan Qarabağda özünün konstitusiya quruluşunu bərpa etmək üçün daha 30 il gözləyə bilməzdi. Buna görə də sentyabrın 19-da Ali Baş Komandanın əmri ilə lokal antiterror tədbirinə başlandı. Cəmi bir gün çəkən bu əməliyyat bütün nöqtələri yerinə qoydu. Azərbaycanın suverenliyi tam təmin edildi. Möhtərəm dövlət başçımız öz çıxışında bir daha bəyan etdi ki, Qarabağın erməni əhalisinin hüquqları, o cümlədən onların dini, təhsil, mədəni, bələdiyyə hüquqları – beynəlxalq konvensiyalara uyğun olaraq təmin ediləcək.
Həcər Verdiyeva – tarix elmləri doktoru, professor
