Bayram Məmmədov yazır:”Qəlblərdə yaşayanlar unudulmur”
Ötənlər, yaşanılmışlar tarixdir. Biz də onları xatırlaya-xatırlaya tarixə sədaqətimizi gös tə ri rik. Danışıblar – eşitmişik, yaddaşımızda saxlamışıq, danışırıq – dinləyirlər, yaddaş larında sax la yacaqlar. Kərbəlayı Bəşir ötən əsrin əvvəllərində Zəngilanın Bartaz kəndində yaşayıb. Dün yagö rüş lü ki şi olub. Elmə, təhsilə rəğbəti ilə də sevilib. Kənddə ilk dəfə məktəb açılanda evini təmən na sız, heç bir təklif olmadan özü məktəbə veribmiş. Bu mariflənmənin başlanğıcı təkcə bar taz lı ları əhatələmirdi, bu, o dövr üçün geniş bir şəbəkə idi. Evin məktəbə verilməsi Zəngilan üçün olduqca gərəkli səxavət kimi dəyərlən di ril miş di. Zamanında da, sonralar da buna maarif işığı deyilmişdi…
Kərbəlayı Bəşirin övladları da xeyirxahlıq, insansevərlik, el-oba sevərlik işığını sönməyə qoy ma yıb. Kərbəlayı Bəşirin oğlu Seyfullanın dördüncü övladı Yadulla idi. Yadullanın qardaşı İbad da, Bəşir də, Zakir də, Əşir də, Nadir də ali təhsil almışdı, biri hüquqşünas idi, biri iqtisadçı, biri mühəndis…
Yadulla Seyfulla oğlu 1933-cü il dekabrın 5-də Bartaz kəndində anadan olmuşdu.
1951- ci ildə Pirçıvan qəsəbə orta məktəbini ( indiki Zəngilan şəhər 1 nömrəli orta məktəbi) bitirmişdi. Naxçıvan ikiillik Müəllimlər İnstitutuna daxil olmuşdu. Oxumuşdu, vaxtın qədrini bi lib oxumuşdu, vaxta dəyər verib oxumuşdu, vaxtı sabahlarına işıq bilib oxumuşdu. İnstitutu 1953-cü ildə müvəffəqiyyətlə bitirmişdi. Məzunu olduğu məktəbdə fizika-riyaziy yat müəllimi işləməyə başlamışdı. O illərdə pedaqoji fəaliyyətin də müəyyən çətinlikləri vardı; müəllim ça tış mazlığı şa gird lərin tədris materiallarını mənimsəmələrində müəyyən çətinliklər yaradırdı. Ya dul la müəllim bu çətinlikləri dözümü ilə, səbri ilə, geniş mütaliəsinin köməyi ilə aradan qaldı rır dı.
Məktəbdə cəmi üç il işlədi, onu sevdiyi peşəsindən ayırdılar – partiya ayırdı. O illərdə partiyanın qərarına qarşı gəlməkmi olardı? 1956-cı ildə Zən gi lan rayon partiya komitəsinin(RPK-nin) təqdimatı ilə rayon komsomol komitəsinin(RKK-nin) II katibi vəzifə sinə seçildi. Üç il yeniyetmələrlə işləmişdi, onların təhsilinin cəfakeşi olmuşdu, indi gənclərlə işlə yir di. Onların bütün qayğılarının cəfakeşi idi.
1958-ci il oktyabrın 2-də RKK-nin İ katibi vəzifəsinə seçildi.
Rayonun gənclərinin bütün qayğılarını ya özü həll edirdi, ya həlli yollarını göstərirdi. Qa baq cıl, əqidəli, vətənsevər gənclərin müəyyən vəzifələrə təyin olunmasına çalışırdı. Bunu özü nə könül xoşluğu bilirdi.
Ali təhsil almaq istəyirdi. “Elm bütün qapıların açarıdır. Ali təhsilin olmalıdır ki, səni gön dər dikləri qapının ağzında boyun bükməyəsən…”, – bu kəlam onda da çox dəyərliydi, i ndi də də yərlidir. Yadulla müəllim həm belə deyirdi, həm də diplom xətrinə ali təhsil almağın da əley hi nə idi. Fizikanı sevmişdi, riyaziyyatı sevmişdi. Bu ixtisasın ali təhsilini almaqda qərarlı idi. 1957-ci ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun fizika-riyaziyyat fakültəsinin qiyabi şöbə si nə daxil oldu və 1960-cı ildə həmin ali məktəbi müvəffəqiyyətlə bitirdi.
1961- cı ildə Zəngilan RPK-yə təlimatçı vəzifəsinə irəli çəkilib və 1962-ci ilədək bu vəzifədə çalışıb.
1962-ci ildə Zəngilan kənd orta məktəbində müəllim kimi pedaqoji fəaliyyətini yenidən davam etdirib. Öz üzərində həmişə ciddi çalışıb. Öyrəndiklərini mükəmməl öyrənməyi özünə mənəvi borc bilib. Buna mə suliyyət deyirlər. Şagirdlərdə yüksək bilik və bacarıqların formalaşması üçün qazandığı təcrü bə ni tədris müddətində dərslərə tətbiq edib. Sevdiyi fənni ürəkdən və zövqlə tədris etməsi şagird lər in öyrənmək istəyini artırıb. 1963-1970-ci illərdə Zəngilan kənd orta məktəbinin direktoru olduğu müddətdə şagirdlərə də, müəllimlərə də həs sas lıqla yanaşıb, hamısına qayğı və səmimiyyət göstərib, hamısını səbrlə dinləyib. Bu, ona həm pedaqoji kollektivdə, həm də valideynlər arasında hörmət, ehtiram qazandırıb.
Məktəb rəhbəri müəllimlərin zəhmətinin dəyərləndirilməsini kollektivə verilən qiymət bilir. Ona görə də qabaqcıl müəllimləri respublikanın Təhsil Nazirliyinin mükafatlandırması üçün zəmanət-təqdimatlar göndərirdi və bu zəmanət-təqdimatlar nəticəsiz qalmırdı. Məktəbin tədrisdə və peşə yönümündə əldə etdiyi uğurlu nəticələr rayon rəhbərliyinin diqqətindən kənarda qalmırdı.
Yenidən siyasi fəaliyyətə qaytarılıb. Bu, etimad idi. Bu, biliyə, təcrübəyə və səbatlığa ve ri lən dəyər idi. 1970-ci ildə yenidən Zəngilan RPK-yə gətirilib, təlimatçı vəzi fə sinə təyin edilib. Ali siyasi təhsil alması üçün 1971-ci ildə Bakı Ali Partiya Məktəbinə gön də ri lib. 1973-cü ildə Ali Partiya Məktəbini müvəffəqiyyətlə bitirib və RPK-də təlimatçı kimi fəaliyyətini davam etdirib. 1975-ci ildən 1980-cı ilə kimi Zəngilan RPK-də təbliğat-təşviqat şöbəsinin müdüri vəzifəsində işləyib. İdeoloji işin yenidən qurul ma sı, təbliğat-təşviqatin səmərəliliyinin yüksəldilməsi, mədəniyyət, maarif, rabitə və səhiyyə sahələrində fəaliyyətin yaxşılaşdırılmasında əvəzsiz xidmətləri olub.
Müəllimlik ömrün ahənrübasıdı. Yaxşı müəllim, müəllimliyi cəmiyyətin saflaşma, du ru laş ma, dürüstləşmə vasitələrindən biri bilənlər üçün bircə saat sinif otağında dərs demək ömrün axarını yenidən bu sahəyə yönəldir. Gec-tez yenə sinif otaqlarına dönüş olur, sinif otaqlarında şagirdlərin elminə, vətənpərvərliyinə, mənəvi kamilliyinə məsul olanların işini koordinasiya edir. Bu da tədrisdi, bu da təlimdi. 1980-ci ildə Zəngilan rayon Xalq Maarif Şöbəsinin müdiri vəzifəsinə göndərildi. Rayonun maarif sferasında yeniləşmə başladı. Bu yeniləşmə elmi yenilik lər lə, pedaqoji ideyaların tədrisə tətbiqi ilə səsləşirdi. Bu, Yadulla müəllimin tövsiyələri əsasında həyata keçirilirdi. Rayonun məktəblərində təhsilin səviyyəsinin, nüfuzunun yüksəldilməsinə, ni zam-intizamın daha da gücləndirilməsinə, mək təblərin maddi-texniki bazasının möhkəmlən di rilməsinə və zənginləşdirilməsinə, yeni mək təb lərin, əlavə sinif otaqlarının, körpələr evi-uşaq bağçalarının tikilməsinə, məktəbli gənclərin mək təb dənkənar fəaliyyətinin yaxşılaş dı rıl ması üçün rayonda şahmat, musiqi məktəblərinin, gənc texniklər stansiyasının açılmasına nail olmağı bacardı. Şux görkəmi, səliqəli və gözəl ge yimi, nurlu və gülərüz siması, səlis nitqi və mədəni davranışı ilə yenə nümunə oldu.
1980-87-ci illərdə təhsilin inkişaf etdirilməsində gördüyü işlər şagirdlərin bilik səviyyəsində yük sək nailiyyətlərlə nəticələndi. Mən həmin illərdə Zəngilan RKK-də idman və küt ləvi-müdafiə işləri şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışırdım. RKK ra yon xalq maarif şöbəsi ilə qonşu binada yerləşirdi. Sonra rayon pionerlər evinə köçdülər. Yenə təx minən 150 metr məsafədə yerləşirdi. Demək olar ki, hər gün rastlaşıb görüşərdik, ya da tele fonla əlaqə saxlayardıq. Sonuncu dəfə rayon mədəniyyət evində keçirilən hərbi vətənpərvərlik tərbiyəsinə həsr edilən və məktəblilər arasında keçirilən olimpiadada iştirak edirdik. Nahar fasiləsində rayonun hərbi komissarı Sabir Abdullayevi və məni qonaq etdi. Onun dəyərli söhbətləri, duzlu-məzəli lətifələri indi də xa tirimdədir. Hər mətləbi bir el məsəli ilə qoşalaşdırmağı sevirdi. Belə məqamlarda əvvəlcə gü lüm sünərdi, sözünü sonra deyərdi…
Yadulla müəllimin dostluğu da, qohumluğu da dürüst idi. Xeyir-şərdə qabağa durardı, əlin dən gələn bütün köməkliyi göstərərdi. Yaxşı yadımdadır, həyat yoldaşımın əmisi Sum qa yıtda rəhmətə getmişdi. Atası və əmiləri ilə yaxın dost idi. Maşın tutmuşdu və yas məra si minə gedənləri də özü ilə birgə Sumqayıta aparmışdı. Yolda nahar vaxtı hamının yeməyinin pulunu tamamilə özü ödədi. Yol boyu keçmiş maraqlı hadisələrdən danışırdı. Söhbət etdikcə mən də onun necə dərin təfəkkürə, zəngin və yaddaqalan danışıq məharətinə malik olduğunun bir daha şahidi oldum.
Yadulla müəllimin bacısı Dinlamaz xala 30 ilə yaxın anamla bir yerdə işləmişdi. Onlar o qədər mehriban idilər ki, nabələdlər onları doğma bacı bilərdi. Yadulla müəllim də həmişə anama bacı deyərdı. Ürəkdən deyirdi: Mənim iki bacım var. Dinlamaz tək deyil…
Yadulla müəllim hər hansı bir məsələ ilə bağlı müraciətimizin həll edilməsinə həmişə köməklik göstərərdi. Həmin dövrdə məktəbli gənclər arasında hərbi vətənpərvərlik və fizki ha zır lıq tərbiyəsi üzrə keçirilən tədbirlərin çoxunda iştirak edərdi, hamı onun çıxışını maraqla din lə y ərdi. Gözəl natiqlik qabliyyəti var idi. Çıxışları həmişə sitatlara istinad edilməklə auditori ya nın səviyyəsinə uyğun olardı, dinləyənlər onu asanlıqla başa düşərdi.
Həyat ona görə mürəkkəbdir ki, yaşanılan illər hamını eyni mərtəbəyə yüksəldə bilmir. Bu mərtəbəyə yüksəlmək üçün özünün kifayət qədər savadın olmalıdı, geniş dünyaduyumun olma lı dı, həyat təcrübən olmalıdı, insanlarla ünsiyyət yaratma və yaranmış ünsiyyəti yaşatma baca rı ğın olmalıdı. Bunlar kamillik üçün başlıca şərtlərdəndir. Yadulla müəllim kamil insan idi. Sağlığında da belə sevilirdi, son nəfəsindən sonra da belə xatırlanır. Belə insanların son nəfəsinə hamı, hamı təəssüflənir. Unudulmur belə insanlar. Yadulla müəllim həmişə xatırlanan insandır.
Yadulla müəllim Zəngilanda da gözəl tanınırdı, Zəngilaın hüdudlarından kənarda da. Bunu dostluğa sədaqəti, mərdliyi, nəcibliyi, səxavətliyi, dürüstlüyü, … ilə qa zanmışdı. “Ailə sindən, bir az geniş desək, kəndlərindən kənarda tanınmayanlar ömrü hədər yaşayıb…”, – bu kəlamı ömür haqqında fəlsəfi düşüncə adlandıra bilərik. Yadulla müəllim də belə düşünən lə rin sırasındaydı və özü dediyi sərhədləri aşan gözəl bir ömür yaşadı. Bu ömrün üfüqləri dostla rı nın, onu tanıyanların ürəyi oldu.
2019-cu il idi. İş yoldaşım cavanlıq illərinin dostalrından birinin Bakıya gəlişinə görə ve rə cəyi qo naq lıqda iştirak etməyimi xahiş etdi. Necə deyərlər, dostumun dostu anlamı ilə tədbirdə iştirak etdim. Səmimi bir məclis idi. Xatirələr çözələnirdi, olmuşlar xatırlanırdı. Hamıya elə gə lir di ki, ürəyindən keçənləri danışmağa zaman, vaxt çatmayacaq…
Ziyafətdə dostumun dostu, indi hamımızın dostu tanışlıq vaxtı Zəngilandan olduğumu bi ləndə iftixarla Yadulla müəllimi yada saldı. “Taleyimdən çox razıyam ki, elə bir insanla dəfələrlə ünsiyyətdə olmuşam, şirin salam-əleykimiz olub. Məni qınayan olmasa deyərdim ki, Yadulla mü əllim möcüzə insan idi, möcüzəsi insanlığıydı…”. Sonra sözünə davam edərək bildirdi ki, onunla tələbəlik illərindən ömrünün sonuna kimi dostluğumuz olub.
Dostumuz Bakıda da, Zəngilanda da Yadulla müəllimlə yaddaqalan görüşlərindən urək do lu su söhbət açdı, dün yadan vaxtsız köcmüş dostu haqqında danışdıqca qəhərlənirdi də. Mən də bir zəngilanlı kimi qürur duyurdum, elə bir insan haqqında mən də maraqlı söhbətlər etdim, yaddaqalan xoş xatirələr danışdım. Dostumuzun baxışlarında bir sevinc gördüm: dostu haqqında deyilən xoş kəlmələr ona gözəl könül xoşluğu vermişdi..
Ya dul la Seyfulla oğlu Hacıyev ziyalı idi, Zəngilanı, Azər bay canı sevirdi, insanlığı, in san ları sevirdi. Zəngilanda bu amalla işlədi. Yol qəzası nəticəsində 1987-ci ildə dekabrın 6-da faciəli surətdə həlak oldu.
Qəlblərdə yaşayanlar unudulmur. Yadulla Seyfulla oğli Hacıyev kimi…
Bayram MƏMMƏDOV ,
Əməkdar müəllim
.
