Türk birliyi sabahın reallığıdır – Türkiyədən baxış
“Türk dünyası” dedikdə ağla təkcə 350 milyon türkün yaşadığı coğrafi ərazi deyil, həm də yeddinci iqtisadi güc anlayışı gəlir. Türk dünyası bu gün təkcə 7 müstəqil dövlət (Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan, Türkmənistan, Qırğızıstan və Şimali Kipr Türk Respublikası) deyil, həm də 40-a yaxın muxtar dövlət qurumu və 70-dən çox türkdilli toplumdur. Beləliklə, görkəmli əcnəbi alimlərin fikrincə, türklər Tarixi yaradır, amma təəssüf ki, onu yazmırlar.
Əgər bu gün yuxarıdakı yeddi müstəqil dövlətin iqtisadi gücünü hesablasaq, o zaman dünya iqtisadi reytinqinə görə türk dünyası həqiqətən də iqtisadi gücünə görə Rusiyadan sonra yeddinci yerdədir. Bunu BVF və Dünya Bankının məlumatları sübut edir. Müəyyən ölkələrin milli gəlirlərinə uyğun olaraq alıcılıq qabiliyyəti pariteti əsasında ümumi milli məhsul sıralamasına əsasən iqtisadi gücünə nəzər salsaq, siyahıya Çin başçılıq edir. Onun gücünü pulla ifadə etsək, 27 trilyon dollara yaxın məbləğ alınır. İkinci yerdə 23 trilyon dollarla Amerika Birləşmiş Ştatlarıdır. Sonrakı yerləri 11 trilyon dollarla Hindistan və 6 trilyon dollarla Yaponiya tuturlar. Almaniya 4,8 trilyon dollarlıq iqtisadi güclə beşinci yerdədir. Rusiya bu reytinqdə 4,4 trilyon dollarla altıncı yeri tutur.
Siyahıdan göründüyü kimi, Türk Dövlətləri Təşkilatı bir ölkə olsaydı, o zaman 3,8 trilyon dollarlıq iqtisadi güclə bu siyahıda yeddinci yeri tuta bilərdi.
Türk dövlətlərinin təşkilatlanması bəzi imperiya güclərini çox qorxudur. Çünki dolayı yolla da olsa, ölkələrin iqtisadi qüdrəti siyahısında yeddinci yerdədir.
Bir anlıq təsəvvür edək ki, supergüc statusuna malik olan TURAN adlı müstəqil dövlət var və heç kimə boyun əyməyəcək qüdrətə malikdir. Tanınmış italyan siyasətçi, “Hökmdar” əsərinin müəllifi Nikkolo Makiavellinin dediyi kimi, heç bir hakimiyyət özündən güclü hakimiyyət istəmir. Makiavelli deyirdi ki, siyasətçi tülkü kimi hiyləgər, şir kimi güclü, aslan kimi yırtıcı olmalıdır. O, məqsədin vasitələrə haqq qazandırdığını da təsdiqləyir. “Hökmdar” hər bir siyasətçinin stolüstü kitabı olmalıdır. “Siyasətnamə” traktatının müəllifi Nizamülmülk də oxşar fikirlər yazıb.
Bütün bunlara əsaslanaraq deyə bilərik ki, Türk Dünyası və Türk Dövlətləri Təşkilatı bəlkə də bu gün kağız üzərində mövcud olan bir xəyal, bəzilərinə utopik görünən nəhəng bir layihədir. Amma türk gənclərinin bugünkü potensialı sübut edir ki, sabah onların TURAN yaratmaq arzusu rasional və real siyasi addımların köməyi ilə gerçək ola bilər.
Ancaq türk dövlətlərinin təşkilatlanması təkcə türk ölkələri ilə məhdudlaşmamalıdır. Bu birliyə türk dünyasının dostu olan, geosiyasi və geostrateji kontekstdə dünya gücləri ilə rəqabət aparan Yaponiya, Cənubi Koreya, İndoneziya kimi güclü dövlətlər də daxil olmalıdır. Məsələn, İsrail Türkiyəyə dost dövlətdir. Avropadan qovulan yəhudilər keçmişdə Osmanlı İmperiyasına sığınıblar, bu gün də yəhudi lobbisi və ABŞ diasporu Türkiyə ilə dostluq edir. Türkiyənin İsraillə münasibətləri “Mavi Mərmərə” hadisəsindən sonra siyasi baxımdan gərginləşsə də, hazırda iki ölkə arasında əlaqələrin normallaşması prosesi stabil və möhkəm bir yolla irəliləyir.
Türk Dövlətləri Təşkilatının üzvlərindən biri, ağıllı siyasi lider İlham Əliyevin rəhbərlik etdiyi və Cənubi Qafqazın parlaq ulduzu olan Azərbaycan İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı uğurla istifadə etdiyi bəzi silahları İsraildən alıb. Burada təbii ki, Azərbaycanın Türkiyədən aldığı “Bayraktar TB-2” pilotsuz təyyarələrinin rolunu da danmaq və qiymətləndirməmək olmaz. Buna baxmayaraq, İsraildən alınan “Harop” dronlarının gücünü bütün dünya bilir.
Türk dünyasının bu günü ilə gələcəyi arasında müqayisə aparsaq deyə bilərik ki, bu gün güclüyük, sabah isə daha da güclü olacağıq. Ulu öndər Qazi Mustafa Kamal Paşa Atatürkün dediyi kimi, “Türk Birliyi bir xəyaldır, amma siz gənclər onu reallaşdıracaqsınız”. Türk Birliyi gələcəkdə reallığa və dünyada hakim qüvvəyə çevriləcək.
Elnur Həsən Mikayıl
Qars Qafqaz Universitetinin Siyasi Elmlər və Beynəlxalq Əlaqələr kafedrasının müdiri
AzVision.az
