Səni sevənləri sevirik, Vətən! -oçerk

Yenilməz vətənpərvər, əbədiyaşar general və  unudulmaz dövlət xadimi

Məhəmməd Nəbi oğlu Əsədovun işıqlı  xatirəsinə dərin ehtiramla

Səni sevənləri mən də sevmişəm, sevirəm, sevəcəm, Vətən!..

Dünyanın yolları çataq-çataqdı. Bu yollar niyyəti durulara uğur yoludu, qəlbipaxırlara ölüm yolu. Min illərdi belədi, min illərlə də belə olacaq…

Tanıdığın, xarakterinə bələd olduğun  tarixi şəxsiyyətlərin yaşadığı illərin mahiyyətini dərk edəndə, onları düşüncələrinə köçürəndə bir daha əmin olursan ki, duru ömür Vətən üçün ya­­şa­nılan ömürdü, dəyərli ömürün göyqurşağı Vətən sevgisidi. Cavanlığımda bir şeir yazmış­dım: Səni sevənləri sevmişəm, Vətən. Sonralar bu şeirin bu misrası mənim ömrümün şeirləşmiş an­dı­na döndü. İlləri dövlətə sədaqətin, xalqa məhəbbətin işığında yaşadım. Tanıdığım tarixi şəx­siy­­yət­lərin ömür yolunun seyrçisi ola-ola, bu ömürlərdən öyrənə-öyrənə yaşadım. Belə ömür­lər­dən biri də Məhəmməd  Nəbi oğlu Əsədovun ömrü olub. Bu dəyərli, bu örnək ömürdən ya­şı­mın bu vax­tın­­da da öyrənirəm. Uzun müddət partiya orqanlarında rəhbər vəzifədə işləmiş Tofiq Meh­diye­vin, uzun müddət dövlət təhlükəsizlik orqanlarında xidmət etmiş Bəxtiyar Süley­man­lı­nın,uzun müddət daxili işlər orqanlarında xidmət etmiş polis polkovniki İslah Paşayevin,jurnalist Elçin Mehrəliyevin, daha kimlərin, kimlərin xüsusi rəğbəti olan rəhbər işçilərdən olub Məhəmməd Əsə­dov…

Təbiət insanın xarakterinin formalaşmasında haqsız-muzdsuz ustad da olur. Fəhmlilər bu xarkterlə uzağı yaxın edir, bitməzi bitirir,yanmazı yandırır, sınmazı sındırır – Vətən naminə.

Zəngilanda Baharlılara Bəsitçayın axışı bir hekayət idi. Bu hekayətin coşqusu da, hərdən sa­hilə sa­rıl­ma­sı da, hərdən sa­hi­li aşması da, duyğulularla səssiz-sözsüz pıçıldaşması da hekayət idi. Bu he­­ka­yətlər Məhəmmədin gecələrinin yuxusuna, gündüzlərinin düşüncələrinə hopurdu. Baharlıdan Böyük dünyaya aparan yolu Bəsitçayın mehri uğurlayanda da gözəl niyyətlər də, mü­qəd­dəs niyyətlər də bu  düşüncələrə sarılmışdı: Bu yolun sonunda işıq vardı və Mə­həm­mədin ürəyindən keçən bu işıq yolun uğuruna dönmüşdü…

“Böyük Vətən müharibəsi məndən cəmi beş ay böyükdü”, – səmimi söhbətciliydi Mə­həm­məd Əsədov, məqamında dost-tanışa belə deyərdi…

Bakıda statistika texnikumunu bitirəndə də, Zəngilanda işləyəndə də bir niyyətin cəfakeşi olub: Xalq üçün, dövlətçilik üçün yaşamalı! Bu niyyət atası Nəbi kişinin öyüd-nəsihətlərinin da­vamı idi…

Hərbi xidmətdən qayıtdıqdan sonra Sumqayıtda tikintidə işlədi; zamanında əməyə alış­mış­dı, böyüklərindən eşitmişdi: Zəhmət ən böyük müəllimdi. Ən böyük müəllim olan zəhmət zəh­mət­dən çəkinməyənlərin aylarının-illərinin nazını da çə­kir; zəhmət işığa dönür, qədirbilənlərin diqqətini çəkir (Məhəmməd müəllim obrazlı dü­şün­cə­ni də, obrazlı danışığı da bəyənirdi). Az sonra tikintidə iqtisadçı, sonra plan-iqtisad şöbə­si­nin müdiri oldu. Atasının öyüd-nəsihətlərini unutmamışdı, unutmurdu, unutmayacaqdı: Təhsil başucalığıdı, oğul. Təhsilli adam söz yiyəsi olur. Çalış söz yiyəsi ol. Məhəmməd Nəbi oğlu ali təhsil almağı qərara almışdı. Qərar düşün­cə­lərin nəticəsidi, düşüncələr sabahlar üçündürsə, daha dönməz olur. Məhəmməd Nəbi oğlu Xalq Təsərrüfatı İnstitunu bitirdi.

Xeyirxahlıq və məsuliyyət kəlmələri arasında ilk baxışda uyğunluq hiss olunmur. Ancaq bir atalar sözünə söykənəndə hiss edirsən ki, bu kəlmələrin mahiyyətləri eyniləşir: Sən balığı at dər­ya­ya, balıq bilməsə, xaliq biləcək. Məsuliyyət də belədi, məsuliyyətli ol, günün birində məsu­liy­yətin zəmanətin olacaq. Həm də ən etibarlı zəmanətin. Dürüst ömür məsuliyyətin cığır­da­şıdı. Məhəmməd Əsədov ad-soyadlı bir kadrla ciddi maraqlandılar. Dövrün bütün öyrənilmə mər­hə­lələri onun kimliyinin etibarlılıq sənədi oldu. Bu sənədə istinadən Məhəmməd Nəbi oğlu Əsədov Sumqayıt Şəhər partiya Komitəsində təlimatçı, sonra sənaye və təşkilat şöbələrinin müdiri və­zi­fə­sində işlədi. Sözün əsl mənasında işlədi. Ad-soyadının heysiyyətinə layiq səviyyədə işlədi, bu günləri sabahlar üçün yaşayaraq işlədi, sabahlarda yaşamaq üçün işlədi. 1964-cü ildən 1978-ci ilə kimi…

Partiya işinin təşkilini yaxşı bilirdi Məhəmməd Əsədov. Dərin təfəkkürü, fakt və hadisələr arasında analogiyaları seçmək, ayırd etmək qabiliyyəti bütün zamanlarda (və bütün məqam­lar­da) idrakın təntənəsi olub; fəaliyyətin rəvanlığı, gerçəkliyi, gərəkliyi məhz bu amillə tən­zim­lə­nib. Məhəmməd Əsədovun bu qabiliyyətinə Mərkəzi Komitədə yaxşı bələd idilər. Bu bələ­d­lik məqamında gərəkli təyinatla tamamlanacaqdı, şübhəsiz. Məsuliyyətə söykənən fəaliyyət, fəa­liy­­yətin məzmunun daxili nəzarətçisi olan səbr (səbr də sevginin tərkib hissəsidir) ehtimali uğurun başlanğıcıdır. Bu həyat tezisinə Məhəmməd Nəbi oğlu da yaxşı bələd idi (əzizlərinə də, əzizlədiklərinə də deyərdi ki, vaxtından əvvəl açmağa meyilli çiçəkləri don vurur. Az qala ata­­lar sözü qüdrətində bir kəlamdı, zənnimcə…). 1978-ci ildə Məhəmməd Əsədov Ağsu Rayon İc­­raiyyə Komitəsinin sədri vəzifəsinə irəli çəkildi. Etimada görə, daha geniş miqyaslı fəaliy­yə­­ti olacağına görə həmin günü ömürlüyünün aydını bildi…

İki il…

Bir ömürün istər rayon əhalisinin, istərsə də Mərkəzi Komitənin rəhbərliyinin ehtiramı ilə əhatələnən iki ili…

Digər sahələr öz yerində, xüsusi xidmət orqanları özünəməxsusluğuyla səciyyəvidir. Bu or­qanlara yüksək intellektliləri, sağlam düşüncəliləri, dövlətçilik cəfakeşlərini, sözün bütün ça­lar­larını bilənləri, sözü öz məqamında işlədənləri, məqamında danışanları, məqamında susmağı bacaranları, … seçirlər. Bu seçim dövlətin dövlətçiliyinə sipər səviyyəsində seçim olub həmişə. Sumqayıt Şəhər Partiya Komitəsində işləyəndəmi, Ağsu Rayon İcraiyyə Komitəsinin sədri olan­damı xüsusi xidmət orqanlarına gərəkli kadr kimi diqqəti çəkmişdi, bilinməz. 1980-ci ildə Məhəmməd Əsədov DTK-nın Moskvadakı F. Dzerjinski adına Akademiyasında iki illik ali kursa göndərildi; cəmi bir yer və həmin yerə alternativsiz namizəd olmuşdu Məhəmməd Nəbi oğlu. 42 ildən sonra bu haqda düşünəndə ürəyim qürurla silələnir. Minlərdən biri kimi sonralar tanıyacağım bir insanın tanışlığa qədərki illərinin haləsi kimi yaşamışdım bu qərarın etimadını.

Nəbi kişinin oğlu Məhəmmədin timsalında Baharlıların, Baharlıların timsalında Zəngilan­lı­­ların qüruru könül xoşluğuyla yaşanılmışdı. Yeniyetməliyimdən belə faktlar düşüncələrimi həmişə dövlətçiliyə sədaqət baxımından tərpədib. Haqqında eşitdiyim, həm də həmişə qürurla deyilən kəlmələr bir həmyerlimizin DTK-nın ali kurslarına gödərilməsi mənim də ürəyimi dağa dödərmişdi. Onda dost-tanışla söhbətlərdə “Mərkəzi Komitənin bu qərarı ilə Zəngilanın adı ta­rixə düşəcək…” demişdim. Mən də bilirdim ki, böyük perspektivləri olmayan kadrı bu Akademiyaya göndərməzdilər…

1982-ci ildə Məhəmməd Əsədov ali kursu qırmızı diplomla  bitirdi, Bakıya qayıtdı. Polkovnik-leytenant rütbəsi verilməklə DTK mərkəzi aparatında əks-kəşfiyyat şöbəsi rəisinin müavini vəzifəsinə təyin edildi. Bu, dövlətçiliyin sipəri hesab edilən bir qurumda dövlətçiliyin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə məsul bir şöbənin rəis müavininə növbəti böyük etimad idi; belə məqamlarda palıd ağacı yada düşür, kökləriylə torpağa daha dərin tellərlə bağlı olur palıd…

Polkovnik-leytenant Məhəmməd Əsədov bu vəzifədə 8 ay xidmət etdi.

Ötən əsrin əvvəllərində Sara atası Hacı Zeynalabdin Tağıyevə deyir ki, bu fabrik bizimdi, bu binalar bizimdi, filan, filan müəssisələr  bizimdi. Müdrik Hacı Zeynalabdin deyir ki, qızım, onlar yox, zəmanə bizimdi…

O illər  Kom­mu­nist Partiyasının zəmanəsiydi. Bacarıqlı kadrları partiya işinə gətiridilər. Nüfuz belə təyinatlarla müəyyənləşirdi.

Məhəmməd Əsədov Jdanov(indiki Beyləqan) Rayon Partiya Komitəsinin birinci katibi seçildi. Geniş quruculuq işləri ilə beyləqanlıların dərin hörmətini qazanan dönməz vətənpərvər Məhəmməd  Əsədov 1986-cı ildə Azərbaycan KP MK-nın inzibati orqanlar şöbəsinin müdiri vəzifəsinə irəli çəkildi. Bu təyinat ölkədə hüquq mühafizə orqanlarının fəaliyyətini tənzimləməklə yanaşı  həmin dövrdə baş qaldıran  ermənliyin məkrli fəaliyyətinə qarşı mübarizəni xeyli gücləndirdi…

Uzun müddət DTK-da xidmət etmiş Bəxtiyar Süleymanlı general-mayor Məhəmməd Əsə­dovu xatırlayanda ən gözəl epitetlərlə xatırlayırdı. Onun vətənpərvərliyinin də, Baharlıya, Zən­gi­lana, Azərbaycana sevgisinin də dönməzliyini tezisləşdirməyi həmişə gərəkli hesab edirdi. “Əbə­diyaşarlar” kitabında onun dosta sevgisindən, vəzifə məsuliyyətindən. dövlətçiliyə sə­da­qətindən sevgilərlə söz açır, onu mehriban insan olaraq xatırlayır. Bu xatırlama ehtiramdır…

Nə qədər böyük ürəyə, hansı səviyyədə ünsiyyət qabiliyyətinə, xalqının tarixinə, mədəniy­yə­­tinə, ədəbiyyatına hansı səviyyədə bələd olmalısan ki, əhatəndə olanları heyrətləndirə bilə­sən, bu heyrətləndirmə rəğbətə çevrilə, bu rəğbət sənin millətinə şamil edilə. Buna qadir olan­lara böyük vətənpərvər deyirik; Məhəmməd Əsədov böyük vətənpərvər idi…

DTK-nın Akademiyasında kursda olarkən kurs yoldaşlarının əksəriyyəti onun xarakterinin cazibəsindəydi; Azərbaycanda ezamiyyətdə olanda DTK əməkdaşı R.Roqovun dedikləri könül xoşluğudu, həm də xalqın adına bağlı könül xoşluğu: “…Son iki ildə Məhəmməd Əsədovla təmasda ol­ma­ğımız, onun səmimiliyi və mərdliyi xalqınız barədə bilgilərimizi daha da artır­dı…”. Xoş kəl­mə­­lər xoş ovqat deməkdi. O illərdə də, ondan sonra da ömür payını xalqı üçün ya­şayıb Mə­həm­məd Nəbi oğlu. Xalqını sevib, dövlətini sevib, dövlətçiliyini sevib, Azərbay­ca­nı sevib…

Sonralar Ağdaş və Quba Rayon Partiya Komitələrinin birinci katibi vəzifələrinə seçi­lib. O illərdə xalqın adamı olmaq çətin idi: həm partiyanın tələbləri, ideologiyası, həm xalqın is­təyi, adət-ənənələri. Bunların dürüst yönəldicisi olmaq asan deyildi. Xalqı duymaq, xalqı inan­dırmaq, xalqın etimadını qazanmaq, həm də Mərkəzi Komitəni inandrmaq. Mərkəzi Komi­tə­nin etimadıını qazanmaq da özlüyündə rayonun camaatına “gün ağlamaq” idi. Məhəmməd Əsədov bunları bacardı. Nə “yuxarı” narazı qalırdı, nə də camaat. İllər belə keçirdi. Ömürdən keçən illər bu rayonların camaatının könlünü pərişan eləmirdi, könül xoşluğuna dönürdü…

1990-cı ilin yanvarında imperiya Bakıda, iri şəhərlərdə qırğınlar törətmişdi. Xalqın milli-azadlıq hərəkatı imperiyanın dayaqlarını silkələyirdi. Xalq həm bu qırğınlara görə, həm də Er­mə­nistana arxa durduğuna görə Mərkəzi suçlayır, belə bir dövlətin əyaləti olmaqdan qətiy­yət­lə imtina edirdi. Müstəqillik mübarizəsi kükrəyirdi…

May ayının 23-də Məhəmməd Əsədov Azərbaycan SSR Daxili İşlər naziri təyin edildi. Vətən sevgisi, öz xalqına sonsuz sədaqəti və ümummilli mənafelərə çəkinmədən xidmət etməsi Mərkəzin  və sapı özümüzdən olan baltaların xoşuna gəlmir,ona ali daxili xidmət rütbəsinin verilməsi hər vəchlə  ləngidilirdi. Nəhayət,1990-cı il noyabr ayının 5-də ona daxili xidmət general-mayoru rütbəsi verildi.

O illərdə yaratdığı Xüsusi Təyinatlı Milis Dəstəsi (XTMD) torpaqlarımızın müdafiəsində olduqca gərəkli qurum oldu. Ermənilər bu qurumun fəaliyyətindən şox ciddi şəkildə çəkinirdi…

1991-ci ilin noybrında ölkə başçısının sərəncamı ilə general-mayor Məhəmməd Əsədov Dövlət müşaviri vəzifəsinə təyin edildi. Müstəqil dövlətin Dövlət müşaviri Məhəmməd Əsədov dövlətə sədaqəti ilə bu vəzifədə də məsuliyyətlə işləyirdi. Müstəqil Azərbaycanın döv­lət maraqlarının cəfakeşlərindəniydi. Genaral rütbəsində, Dövlət müşaviri vəzifəsində dövlət­çi­lik əsgəri idi…

Xocavənd rayonunun Qarakənd kəndi.

Ermənilər həmin gün daha bir dünyəvi cinayət etdi. Bağanıs Ayrım faciəsi, Qaradağlı fa­ciə­si, Meşəli faciəsi, Ağdaban faciəsi, Xocalı faciəsi, … Ermənilərin Qarakənd kəndinin səma­sın­da törətdiyi faciə dünyanın düşüncələrini silkələməliydi. Ermənistan sərnişinləri Azər­bay­canın yüksək vəzifəliləri, Millət vəkilləri və xarici qonaqlar olan helikopterini vurdu. Bilərək vurdu. Sərnişinlərin kim olduğunu bildiyi üçün vurdu. Tofiq İsmayılo­v, İsmət Qayıbov, Məhəmməd Əsədov, Osman Mirzəyev, Vəli Məmmədov, Vaqif Cəfərov, Zülfü Hacı­ye­v, Sal­yau Serikov (Qazaxıstan Respublikası Daxili İşlər Nazirinin müavini), … həlak oldular. Bu, şəhidlikdir…

General-mayor Məhəmməd Əsədov şəhid oldu…

Bu müəmmalı helikopter qəzası ilə 20 yanvar faciəsi, Xocalı faciəsi arasında məntiqi bağ­lı­lıq görənlərin sırasında mən də varam.  Görəsən həmin vaxtlarda Daxili İşlər naziri gene­ral-ma­yor Məhəmməd Əsədov olsaydı, cinayətin açılması istiqamətində nə kimi gərəkli işlər gö­rülərdi? Ermənilər OMON-dan (XTMD-dən) çəkinib bəlkə də belə bir cinayətə cəsarət et­məz­di…

…İllər ötür, illər keçir. Xalq üçün, Vətən üçün yaşayanlar unudulmur. 30 il əvvəlin Qara­kənd faciəsi də, bu faciədə digər şəhid olanlardan biri kimi general-mayor Mə­həm­məd Əsədov da unudulmur. Unudulmayacaqlar…

General Məhəmməd Əsədovun xatirəsinə bir şeir yazmışdım:

Qara intizara qənim sevgimə

Sənə sədaqətim demişəm, Vətən!

Dünya tanıdımı mənim sevgimi,

Səni sevənləri sevmişəm, Vətən!

Həmişə Vətəni sevənləri sevmişəm…

General-mayor Məhəmməd Əsədov Vətəni dərin məhəbbətlə sevirdi..

Bayram MƏMMƏDOV,

Milli Məclisin  deputat köməkçisi,

Əməkdar müəllim